تبیین و نقد عاملیت اخلاقی در نظریه یادگیری شناختی اجتماعی

Authors

زهرا اشعری

دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی محمد حسنی

استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

abstract

در میان قلمروهای مختلف تربیتی، اخلاق یکی ازبرجسته‎ترین حوزه‎هایی است که دال بر عاملیت انسان است؛ زیرا مسؤولیت و پاسخگویی انسان را در برابر انجام یا ترک عمل می طلبد. بر این اساس، چگونگی تربیت کارآمد در حوزه اخلاق در گرو داشتن تعریفی روشن از چیستی ظرفیت‎های عاملی انسان است. یکی از نظریه‎هایی که به عاملیت اخلاقی توجه کرده، نظریه یادگیری شناختی ـ اجتماعی آلبرت بندورا است. وی ظرفیت انسانی لازم برای عاملیت اخلاقی را مبتنی بر حس هویت شخصی، خود تنظیمی رفتار و معیارهای فرد برای خود تجویزی می‎داند. در نظریه وی، انسان مقهور محیط نیست و با توانایی‎های شناختی خود، حلقه واسطی میان موجبیت‎های پیرامونی و رفتار اخلاقی اش می سازد. در این مقاله، چالش‎های مفهومی عاملیت اخلاقی از منظر تعارضات درونی  ِنظریه و ابهامات آن، با روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده است. موارد مطرح شده در این زمینه عبارت است از: ابتنای معیارهای درونی اخلاقی فرد بر منبع بیرونی، غایت جامعه پذیری اخلاق در تعارض با عاملیت فردی، تعارض ادعای نگاه جامع‎نگر به اخلاق با کم رنگ بودن عناصر عاطفی در مدل عاملیت اخلاقی و تعارض مفاهیم علیّت و عاملیت اخلاقی.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی و نقد نظام قوانین اخلاقی در نظریه اخلاقی شخص‌گرا

هدف این مقاله بررسی نظام قوانین اخلاقی در نظریۀ اخلاقی شخص‌گراست. برای دستیابی به این هدف، از دو روش «توصیفی- تحلیلی» و «نقد توسّعی» استفاده می‌شود. مطالب در چهار بخش ارائه می‌شوند: نخست، به چیستی قانون اخلاقی پرداخته شده است، دوّم، چگونگی شناسایی و کشف قوانین اخلاقی بیان شده است، سوّم، نظامی از قوانین اخلاقی معرفی شده که از سه طبقۀ «قوانین صوری»، «قوانین ارزش‌شناختی» و «قوانین شخص‌گرا» تشکیل یافت...

full text

نقد گلستان سعدی از دیدگاه نظریه شناختی- اجتماعی بندورا.

گلستان، تاثیرگذارترین کتاب نثر در ادبیات فارسی است که سعدی، شاعر و نویسنده پارسی‌گوی در آن به ذکر واقعیات زندگی انسان و نصایح اخلاقی، در یک دیباچه و هشت باب به نثر مُسَّجَع پرداخته است. امروزه بررسی رفتارهای مختلف انسانی در گلستان از منظر روان‌شناسی قابل تأمل است. این پژوهش، به دور از ملاک ارزش‌گذاری، به روش مقایسه‌ای بر آن است تا نظرات سعدی را در حکایت‌های گلستان با نظریه شناختی-اجتماعی بندورا مقا...

full text

بررسی و نقد نظریه خودگرایی اخلاقی

خودگرایی اخلاقی یکی از نظریه‌های اخلاقی در حوزه اخلاق هنجاری است. در این مقاله با اشاره به اقسام و تقریرهای خودگرایی اخلاقی و ارتباط آن با خودگرایی روان‌شناختی به طرح، تحقیق و بررسی ساختار ومؤلفه‌های این نظریه پرداخته شده و ادله موافقان و مخالفان این نظریه مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است.  

full text

شکل‌‌گیری اجتماع ملی (ملت) و دیالکتیکِ عاملیت و ساختار؛ به‌سوی یک نظریه جامعه شناختی در باب تغییرات اجتماعی کلان

تشکیل اجتماع ملی (ملت) به­عنوان یک تغییر اجتماعی کلان، توجهات تجربی و نظری چندانی را در رشته جامعه‌شناسی ایجاد نکرده است و جامعه‌شناسان کمتر سعی در تبیین شکل‌گیری و تغییر این پدیده اجتماعی دارند. در حالی که تحولات جهانی نشان دهنده اهمیت روز افزون این پدیده در ساختار اجتماع جهانی است. به گونه‌ای که بسیاری از تحولات جاری در سطح جهانی کم و بیش به بحث تشکیل اجتماعات ملی، ماهیت و تغییر آن­ها بر می‌گ...

full text

تبیین اهداف و ملاحظات «تربیت» اخلاقی کودک با نظر به مفهوم عاملیت انسان در اندیشه اسلامی

هدف این پژوهش، تبیین اهداف و ملاحظات کلی تمهیدی «تربیت اخلاقی کودک» بر اساس ماهیت دوران کودکی از منظر رویکرد اسلامی عمل است. بدین منظور از دو روش تحلیل مفهومی (مفهوم‌پردازی) که تلاشی جهت فهم مفاهیم است و روش استنتاجی جهت تبیین اهداف و ملاحظات کلی تمهیدی تربیت اخلاقی بهره گرفته ‌شده است. عمل اخلاقی از منظر رویکرد اسلامی عمل، رفتاری هنجاری است که همیشه بر مبادی معرفتی، گرایشی و ارادی خاص خود مبتن...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
علوم تربیتی از دیدگاه اسلام

جلد ۲، شماره ۳، صفحات ۹۳-۱۱۱

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023